Tìm Hiểu Lễ Hội Chọi Gà - Trò Chơi Nhân Gian độc đáo

Chọi gà (theo cách gọi của người miền Bắc) hay đá gà (theo cách gọi của người miền Nam) , từ lâu đã trở thành một ” thú chơi dân gian tao nhã “, vừa có ý nghĩa thư giãn, khuyến khích sản xuất, trồng trọt vừa thể hiện cho tinh thần vui tươi trong dịp các kỳ lễ hội, đặc biệt là vào ngày Tết đến Xuân về. Dưới đây, hãy cùng Mekoong tìm hiểu về lễ hội chọi gà thú vị này các bạn nhé!

Lễ hội chọi gà

Chọi vịt (theo cách nói của người miền Bắc) hay chơi đá gà (theo cách gọi của người miền Nam) , từ lâu đã trở thành một ” thú chơi dân gian tao nhã “. Lễ hội chọi gà vừa có tính chất giải trí, khuyến khích sản xuất, mà lại vừa biểu thị được tinh thần đoàn kết trong cộng đồng vào mùa lễ hội, cụ thể là những ngày Tết đến Xuân về.

Lễ hội chọi gà

Lịch sử lễ hội gà đá

Chọi gà được cho là du nhập vào Việt Nam từ thời Lý và trở thành thú vui của những bậc thượng lưu quý tộc. Nhưng thú vui đó nhanh chóng lan truyền ra dân gian và sang đời nhà Trần lại phát triển vô cùng mạnh mẽ, làm điên đảo mọi tầng lớp trong xã hội. Chẳng thế mà Hưng Đạo Vương – Trần Quốc Tuấn khi ra chiếu ” Dụ chư tỳ tướng hịch văn ” (Hịch tướng sĩ) vào cuối năm Giáp Thân (1284) đã kêu gọi tướng sĩ ba quân chớ vì say mê thú tiêu khiển này (đá gà) mà quên mất tinh thần đoàn kết với nhân dân giữa lúc nguy cơ giặc Mông đang cận kề – ” Thoát hữu Mông Thát chi khấu lai/Hùng kê chi cư bất túc dĩ xuyên lỗ giáp. ” (Nếu như giặc Mông tới, thì cựa con gà nòi sẽ đâm thủng áo-giáp của địch) .

Tương truyền trong lịch sử, Nguyễn Lữ (em của vua Thái Đức Hoàng đế Nguyễn Nhạc và Quang Trung Hoàng đế Nguyễn Huệ nhà Tây Sơn) là một ” sư kê ” (danh hiệu giành cho những người chơi và dạy gà chọi có tiếng) sành sỏi bậc nhất. Ông có thú vui sưu tầm gà, hầu hết những giống gà đã chọn lựa đều khá nổi tiếng do được tuyển lọc kỹ càng. Những giống gà chọi mà theo một vài sư kê ở Bình Định thì vẫn còn lưu truyền tới hôm nay. Có lẽ do ham mê chọi gà, lại thêm tinh thần thượng võ cộng với việc nghiên cứu những thế đánh của các giống gà khác nhau, ông đã sáng tạo nên bài võ ” Hùng kê quyền ” nổi danh xưa nay, nghĩa là sử dụng đòn thế sở trường của gà đá để lấy yếu thắng mạnh, lấy ít địch nhiều.

Lịch sử lễ hội gà đá

Trò chơi chọi gà dân gian

Chọi gà có mặt từ rất lâu trong lịch sử văn hóa dân gian nước ta. Nhân vật nổi tiếng dân gian Trạng Quỳnh cũng đã mượn trò chơi này để châm biếm lũ hoạn quan nhũng loạn trong phủ Chúa Trịnh. Lũ hoạn quan thù ghét đã lâu, nay dùng chữ chọi thơ với Trạng thì không khác gì ” lấy bạc chọi vàng “, nên bày ra trò chọi gà. Nào ngờ Trạng Quỳnh lại mang gà trống đi chọi với loài gà nòi thiện chiến của lũ nịnh thần; khi gà Trạng thua, lại giở trò ” khóc gà ” để phê phán bọn hoạn quan, kẻ bất tài vô dụng lại hay bày mưu.

Trò chơi chọi gà dân gian

Ý nghĩa việc mở lễ hội chọi gà dân gian

Trong chiều sâu tâm tưởng của nhiều người, trò chơi đá gà dân gian này vừa mang tính giải trí, vừa là một hình thức thể hiện tinh thần thượng võ và chất keo kết dính tinh thần cộng đồng đã từng tồn tại suốt một thời gian khá dài trong những hội làng trước đây.

Ý nghĩa việc mở lễ hội chọi gà dân gian

Cách chọn gà để dự thi trong lễ hội

Theo kinh nghiệm của ông Minh, muốn có gà chọi tốt cần tìm được gà bố mẹ. Gà mẹ phải là con có tông tốt, gà bố phải là người có kinh nghiệm và dành được chiến thắng trong những cuộc thi đấu. Trong một đàn gà mới đẻ, người nuôi thường sẽ chọn con tách bầy đi kiếm ăn ban ngày hoặc về đêm không chui vào nách mẹ nữa mà lại ra ngủ đối diện với mẹ (gọi là gà chầu mỏ) . Nếu không có điều kiện thì gà từ khi mới đẻ phải dựa trên các tiêu chí cơ bản như: cựa kép (cựa đen, cựa trắng) ; gà lưỡng nhãn (hai mắt khác màu) ; gà có bớt trong lưỡi hoặc gà tử mị (tối nằm ngủ sải chân, xoè tay, gập cổ như chết) . .. hay như dân gian đã có câu đúc kết về việc lựa chọn gà chọi: ” Thân công, mình cốc, cánh vỏ trai/Đuôi nhỏ, đùi dài chả sợ ai/Khô chân, sắc mặt ấy gà tài “. Tuy nhiên, theo ông Minh ” Kê đá mã kị ” (tức gà phải chạy, ngựa phải đi mới biết hay dở) , chọn con tướng đẹp nhưng chơi kém nhưng có những con gà ” ẩn ” tướng lại đá hay thì xem tướng cũng chỉ đúng một phần. Chọn gà quan trọng nhưng khâu huấn luyện gà cần kỳ công của người chủ.

Cách chọn gà để dự thi trong lễ hội

Thời gian tổ chức lễ hội chọi gà

Lễ hội chọi gà thường được tổ chức vào thời gian từ tháng Giêng đến tháng Ba Âm Lịch. Tùy vào từng địa điểm, tỉnh thành sẽ chọn ra từng thời điểm tổ chức khác nhau.